Akademik dünyanın keşfedilmeyi bekleyen sonsuz denizinde yolculuk yaparken, her araştırmacının yanında bulundurması gereken en önemli pusula, Literatür Taraması‘dır. Literatür Taraması, bir bilimsel araştırmanın temelini oluşturan, her araştırmacının ustalaşması gereken kritik bir beceridir.
Peki, Literatür Taraması nedir? En basit tanımıyla, bir bilimsel araştırma konusundaki mevcut bilgi birikimini sistematik ve kapsamlı bir şekilde inceleme sürecidir. Ancak, Literatür Taraması sadece mevcut bilgileri özetlemekle kalmaz, aynı zamanda araştırma sorusunu netleştirmek, mevcut bilgi boşluklarını belirlemek ve özgün bir katkı sağlamak için de hayati öneme sahiptir.
Bu rehberin amacı, ” Literatür Taraması nasıl yapılır? ” sorusuna adım adım, pratik ve anlaşılır cevaplar vererek, her araştırmacının etkili bir Literatür Taraması yapmasına ve bilimsel araştırmasını başarıyla tamamlamasına yardımcı olmaktır.
I. Literatür Taraması Nedir ve Neden Önemlidir?
Literatür Taraması, bir araştırma konusundaki akademik yayınları, bilimsel araştırmaları ve diğer ilgili kaynakları sistematik bir şekilde inceleme ve değerlendirme sürecidir. Bu süreç, bir araştırmacının konu hakkında derinlemesine bilgi sahibi olmasını ve araştırmasının temelini sağlam bir şekilde oluşturmasını sağlar.
Literatür Taramasının temel amaçları şunlardır:
- Araştırma Konusunu Derinlemesine Anlamak: Konuyla ilgili mevcut bilgileri inceleyerek, temel kavramları, teorileri ve yaklaşımları öğrenmek.
- Araştırma Sorusunu Netleştirmek ve Sınırlandırmak:** Kapsamlı bir tarama yaparak, araştırmanın odak noktasını belirlemek ve gereksiz detaylardan kaçınmak.
- Mevcut Bilgi Birikimindeki Boşlukları Belirlemek: Alanda hangi konuların yeterince araştırılmadığını veya hangi soruların henüz cevaplanmadığını tespit etmek.
- Araştırmanın Özgünlüğünü ve Önemini Vurgulamak: Yapılacak çalışmanın, mevcut literatüre nasıl bir katkı sağlayacağını ve neden önemli olduğunu açıklamak.
- Teorik Çerçeve Oluşturmak:** Araştırmanın temelini oluşturacak teorileri ve kavramsal yapıları belirlemek.
- Yöntemsel Yaklaşım Belirlemek:** Araştırmanın nasıl yürütüleceğine dair uygun yöntemleri (anket, deney, mülakat vb.) seçmek.
Literatür Taramasının önemi ise şu şekilde özetlenebilir:
- Tekrarı Önlemek: Daha önce yapılmış bir araştırmayı tekrarlamaktan kaçınmak.
- Yeni Fikirler Üretmek: Mevcut bilgileri inceleyerek, yeni bakış açıları ve araştırma sorusu üretmek.
- Araştırma Sonuçlarını Desteklemek: Elde edilen bulguları, önceki çalışmalarla karşılaştırarak doğrulamak veya çürütmek.
- Bilimsel Bilgiye Katkıda Bulunmak: Alandaki bilgi birikimini artırmak ve yeni araştırmaların önünü açmak.
II. Literatür Taraması Nasıl Yapılır? Adım Adım Rehber
Etkili bir Literatür Taraması nasıl yapılır? İşte size yol gösterecek adım adım bir rehber:
- Adım 1: Araştırma Sorunuzu Belirleyin: Literatür Taraması‘na başlamadan önce, araştırma sorusunun net, odaklanmış ve cevaplanabilir olması çok önemlidir. İyi tanımlanmış bir araştırma sorusu, tarama sürecini daha verimli hale getirecektir.
- Adım 2: Anahtar Kelimeler Belirleyin: Araştırma sorusu ile doğrudan ilgili olan anahtar kelimeleri belirleyin. Ayrıca, eşanlamlı kelimeleri ve ilgili terimleri de göz önünde bulundurarak, arama kapsamınızı genişletin.
- Adım 3: Veri Tabanları ve Kaynakları Seçin: Alanınıza özgü veri tabanlarını (Web of Science, Scopus, Google Scholar, PubMed vb.) ve diğer kaynakları (kitaplar, dergiler, konferans bildirileri, tezler, raporlar vb.) belirleyin. Farklı kaynak türleri, farklı türde bilgiler sunabilir.
- Adım 4: Arama Stratejisi Oluşturun: Anahtar kelimeleri kullanarak etkili arama stratejileri geliştirin. Boolean operatörlerini (AND, OR, NOT) kullanmayı öğrenerek, arama sonuçlarınızı daha hassas bir şekilde filtreleyin.
- Adım 5: Kaynakları Tarayın ve Seçin: Arama sonuçlarını tarayın ve araştırma sorusunuzla en alakalı olan kaynakları seçin. Başlıkları, özetleri ve anahtar kelimeleri dikkatlice inceleyin.
- Adım 6: Kaynakları Okuyun ve Not Alın: Seçtiğiniz kaynakları dikkatlice okuyun ve önemli bilgileri, alıntıları, yöntemleri, bulguları ve analitik değerlendirmelerinizi uygun not alma tekniklerini kullanarak (örneğin, özet çıkarma, kart sistemi, zihin haritası) kaydedin.
- Adım 7: Kaynakları Sentezleyin ve Organize Edin: Okuduğunuz kaynaklar arasındaki ilişkileri, çelişkileri ve benzerlikleri belirleyin. Farklı teorileri, yaklaşımları ve bulguları karşılaştırın. Bilgileri teorik çerçevenizle ilişkilendirin ve araştırma sorusunuza nasıl cevap verdiğini değerlendirin.
III. Literatür Taramasında Kullanılacak Kaynaklar: Kapsamlı Bir Bakış
Literatür Taraması yaparken, farklı türlerdeki kaynaklara başvurmak, araştırmanızın daha kapsamlı ve güvenilir olmasını sağlar. İşte kullanabileceğiniz bazı önemli kaynak türleri:
- Akademik Yayınlar: Hakemli dergilerde yayınlanan bilimsel araştırma makaleleri, alanınızdaki en güncel ve güvenilir bilgileri sunar. Bu makaleler, genellikle titiz bir değerlendirme sürecinden geçer ve bilimsel standartlara uygun olarak hazırlanır.
- Kitaplar: Alanınızdaki temel kavramları, teorileri ve yaklaşımları anlamak için önemli kaynaklardır. Kitaplar, genellikle daha kapsamlı ve detaylı bilgiler sunar ve konuları farklı açılardan ele alır.
- Konferans Bildirileri: Alanınızdaki güncel araştırmaları ve tartışmaları takip etmek için faydalıdır. Konferanslar, araştırmacıların bir araya gelerek yeni bulgularını ve fikirlerini paylaştığı platformlardır.
- Tezler: Alandaki daha önceki araştırmaları incelemek ve yeni fikirler edinmek için kullanılabilir. Tezler, genellikle daha derinlemesine araştırmalar içerir ve farklı yöntemsel yaklaşımları sergiler.
- Raporlar: Devlet kurumları, sivil toplum kuruluşları ve uluslararası örgütler tarafından yayınlanan raporlar, güvenilir veri kaynaklarıdır. Bu raporlar, genellikle belirli bir konuda detaylı bilgiler ve istatistikler sunar.
- Birincil Kaynaklar: Araştırmacının doğrudan elde ettiği verilerdir (anketler, mülakatlar, deneyler vb.). Birincil kaynaklar, araştırmanızın özgünlüğünü ve güvenilirliğini artırır.
IV. Literatür Taramasında Başarıya Giden Yollar: Dikkat Edilmesi Gerekenler
Etkili bir Literatür Taraması yapmak, sadece kaynakları listelemek ve özetlemekle sınırlı değildir. Aynı zamanda bazı önemli noktalara dikkat etmek de gerekir:
- Kapsamlı Olun: Literatür Taraması yaparken mümkün olduğunca çok sayıda kaynağa ulaşmaya çalışın. Farklı veri tabanlarını, arama motorlarını ve akademik yayınları tarayın.
- Eleştirel Olun: Kaynakları okurken eleştirel bir bakış açısıyla yaklaşın. Araştırma yöntemlerini, sonuçları, sınırlılıkları ve olası hataları değerlendirin.
- Güncel Olun: Literatür Taramasınızı yaparken en güncel kaynakları kullanmaya özen gösterin. Alanınızdaki yeni gelişmeleri ve tartışmaları takip edin.
- Tarafsız Olun: Kaynakları seçerken ve değerlendirirken tarafsız bir yaklaşım benimseyin. Kendi görüşlerinizi ve önyargılarınızı bir kenara bırakın.
- Organize Olun: Literatür Taraması süresince elde ettiğiniz bilgileri düzenli bir şekilde not alma tekniklerini kullanarak kaydedin. Kaynakçanızı oluşturun ve atıf yapacağınız yerleri işaretleyin.
- Analitik Olun: Kaynaklar arasındaki ilişkileri, benzerlikleri ve farklılıkları analiz edin. Farklı teorileri, yaklaşımları ve bulguları karşılaştırın. Analitik değerlendirmeler yaparak, alandaki bilgi birikimine katkıda bulunun.
V. Literatür Taramasında Karşılaşılan Zorluklar ve Çözüm Önerileri
Literatür taraması, her ne kadar akademik araştırmanın temel taşı olsa da, araştırmacılar için çeşitli zorluklar da içerebilir. Bu zorlukların farkında olmak ve etkili çözüm stratejileri geliştirmek, tarama sürecini daha verimli ve başarılı hale getirebilir. İşte literatür taramasında sıkça karşılaşılan zorluklar ve çözüm önerileri:
- Aşırı Bilgi Yüklemesi: İnternetin ve dijital veri tabanlarının yaygınlaşmasıyla birlikte, araştırmacılar çok büyük miktarda bilgiyle karşı karşıya kalabilirler. Bu durum, doğru ve alakalı kaynakları seçmeyi zorlaştırabilir.
- Çözüm: Araştırma sorusunu netleştirmek, anahtar kelimeleri dikkatli seçmek ve arama filtrelerini etkili kullanmak, bilgi yüklemesini azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca, güvenilir ve saygın kaynaklara odaklanmak da önemlidir.
- Kaynaklara Erişim Zorluğu: Bazı akademik yayınlar ve veri tabanları, ücretli olabilir veya erişim kısıtlamaları içerebilir. Bu durum, özellikle bütçesi kısıtlı olan araştırmacılar için bir engel teşkil edebilir.
- Çözüm: Üniversite kütüphanelerinden yararlanmak, açık erişimli yayınları araştırmak ve yazarlarla iletişime geçerek makalelerini talep etmek, kaynaklara erişim sorununu çözmeye yardımcı olabilir. Ayrıca, kütüphaneler arası ödünç alma hizmetlerinden de faydalanılabilir.
- Zaman Yönetimi: Kapsamlı bir literatür taraması yapmak, zaman alıcı bir süreç olabilir. Özellikle yoğun ders programları veya iş yükü olan araştırmacılar için zaman yönetimi zorlayıcı olabilir.
- Çözüm: Literatür taraması için belirli bir zaman çizelgesi oluşturmak, tarama sürecini alt görevlere bölmek ve her görev için belirli bir süre ayırmak, zaman yönetimini kolaylaştırabilir. Ayrıca, önceliklendirme yaparak, en önemli kaynaklara odaklanmak da faydalı olabilir.
- Kaynakların Değerlendirilmesi: Ulaşılan kaynakların güvenilirliğini, geçerliliğini ve alaka düzeyini değerlendirmek, deneyimsiz araştırmacılar için zor olabilir.
- Çözüm: Kaynakların yazarlarını, yayın tarihlerini, yayınlandığı dergileri ve atıf sayılarını incelemek, kaynakların değerlendirilmesine yardımcı olabilir. Ayrıca, alanında uzman kişilerden veya danışmanlardan yardım almak da faydalı olabilir.
- Bilgi Karmaşası: Farklı kaynaklardan elde edilen bilgilerin tutarsız veya çelişkili olması, araştırmacıların kafasını karıştırabilir ve sentezleme sürecini zorlaştırabilir.
- Çözüm: Kaynakları eleştirel bir bakış açısıyla okumak, farklı görüşleri karşılaştırmak ve kanıtları değerlendirmek, bilgi karmaşasını aşmaya yardımcı olabilir. Ayrıca, teorik bir çerçeve oluşturmak ve bilgileri bu çerçeveye oturtmak da faydalı olabilir.
Literatür Taraması Örnekleri
- Literarür taraması örnekleri tıklayın
- İngilizce literatür tarama örneği tıklayın
- Literatür taraması ve tarama tekniği tıklayın
- Litetarür tarama hakkında örnek bilgi tıklayın
- Literatür taraması hakkında ana hatlar tıklayın
- Akademik yazım kuralları tıklayın
- Lİterarür tarama ile ilgili dosya indirin
- Literatür tarama hakkında bilgi indirin
Sonuç
Özetle, Literatür Taraması, her bilimsel araştırmanın temelini oluşturan, başarılı bir araştırma için vazgeçilmez bir adımdır. Bu rehberdeki adımları takip ederek, siz de etkili bir Literatür Taraması yapabilir, araştırma sorusunuza derinlemesine cevaplar bulabilir ve akademik kariyerinizde önemli bir adım atabilirsiniz. Daha fazla bilgi almak, profesyonel destek almak ve Literatür Taraması sürecinizi kolaylaştırmak için sitemizi ziyaret edin veya uzman danışmanlarımızla hemen iletişime geçin!