Tez yazım sürecinde dikkat edilmesi gereken püf noktaları neler şeklinde birçok soru aldık. Öğrenciler hem lisans düzeyinde hem de yüksek lisans seviyesinde tez yazımında ciddi eksikleri var. Bu nedenle, akademisyen olarak tez danışmanlarının öğrencilerde gördüğü eksikleri yazmaya karar verdik.
Teze yazım sürecinde dikkat edilmesi gereken püf noktaları
Tez yazımı bir süreç işidir ve bunu tipik son gün sınav çalışmaları ile karıştırmamak gerekir. Uzun sürecek bu maratonda her gün farklı bir ruh halinde olabilirsiniz. Çoğunlukla da bu işi yapmak istemiyor bir halde bulursunuz kendinizi.
Araştırma yapmak zevkli gelse de ödev yapma psikolojisi ve sorumluluğu çoğunlukla itici bir duygudur. Bu yüzden mümkün olan en erken zamanda işe girişilmeli ve teslim tarihinden 1-2 ay önce tüm eksiklerin tamamlanması hedeflenmelidir. Sona bırakılan 1-2 aylık süre en iyi ihtimalle hocanızın zorlu taleplerini yumuşatacağınız zaman olacaktır.
Başlamak, bitirmenin yarısıdır. (Albert Einstein)
Burada sıralanacak tavsiyeler tecrübeler sonucu ortaya çıkmıştır. Her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır ancak değişmeyen tek şey çok çalışmanız gerektiğidir. Tezinizi her gözden geçirişinizde, her okuyuşunuzda farklı bir düzeltme ihtiyacı hissedeceksiniz ve bu sayede teziniz adım adım en iyiye ulaşacaktır.
1. Teze Başlamadan Önce yapmanız gerekenler neler
- İşinize yarayacak programları belirleyin, bu programlar hakkında aşinalık kazandıracak videoları izleyin ve konuları inceleyin. Zaten tezi yazarken format konusunda takılacağınız yerler olacaktır. (Çözümleri için vakit kaybetmeden Google’dan faydalanabilirsiniz)
- İşe yarayacak programlardan kastımız özellikle Word, Latex, Mendeley gibi tez yazım araçlarıdır. Özellikle mühendislik, fen fakültesinde okuyan öğrenciler tezlerinde sıklıkla formül kullanmaktadır. Eğer hayatlarında bir defa tez yazacaklarsa Microsoft Word programı yeterli olabilir ancak sürekli bu işlerle uğraşacakların Latex adlı programı öğrenmesi tavsiye edilmektedir.
- Mendeley gibi atıf vermeyi ve kaynakları düzenlemeyi kolaylaştıran programlara da vakit ayrılıp kullanımı öğrenildiğinde, sonraki kısımlarda karşılaşılacak angarya işler hafifletilmiş olur.
2. Takvim Belirleyin
Teziniz için uygun ve makul bir takvim belirleyin. Bu takvim, ne çok gevsek davranmanıza sebep olsun ne de yerine getirilmesi zor işler olup motivasyonunuzu bozsun.
3. Literatür tarama
Literatür taraması başlangıç için uygun bir adım olacaktır. Hali hazırda tez önerisi için bu konuda biraz birikim yapmış olmalısınız. Bu konuda bilimsel makalelerden ve kitaplardan yararlanmak oldukça önemlidir. Özellikle konu ile ilgili inceleme makaleleri sizi doğru kaynaklara kısa bir sürede yönlendirerek zamandan tasarruf etmenizi sağlayacaktır. Google Scholar, Science Direct, Scopus yararlanabileceğiniz veri tabanlarından bazılarıdır. Ancak “Ulusal Tez Merkezi” ilk ziyaret edilecekler arasında yer alabilir. Çünkü Türkiye’de yapılan tüm çalışmalar burada yer almaktadır. (Bazıları süre kısıtı nedeniyle özet haliyle yer alabilir.) Burada yer alan tezler konu hakkında genel bir fikir verecektir. Bu haliyle düşük seviyeli inceleme makalesi olarak da görülebilir. Aynı zamanda içerik planlaması konusunda yol gösterici olacaktır.
4. Tez başlığı
Tez başlığının belirlenmesi gerekir fakat bunu zamana yaymak çok problem olmayacaktır. Sonuçta tezin kapsamı ve içeriği zamanla değişebilir. Bu nedenle “başlık belirlenmesi” son adım da olabilir. Ama hangi konuda çalıştığınızı ifade edebilmenizi sağlayacak bir geçici tez başlığı faydalı olacaktır.
5. Tez Yazımı Nasıl Yapılır?
- Tez formatı ilk dikkat edilmesi gereken hususlardan biridir. Özelikle üniversitenizin günceltez yazım kılavuzunu edinmeniz ve orada yer alan yönlendirmeleri en baştan takip etmeniz size sonraları rahatlık sağlayacaktır. Ancak her zaman için takılacağınız yerler olacaktır.
- Sayfa numaraları nasıl ayarlanır, şekil alt yazıları nasıl numaralandırılır? paragraf arası boşluklar nereden düzenlenir? asılı paragraf tipi nedir? gibi birçok soruyla uğraşmak zorunda kalacaksınız. Aslında çok zor olmayan bu konular biraz vakit alıcı ve can sıkıcı olabilmektedir. (Eğer tezinizin istenen formata uygunluğu konusuna kafa yormak istemiyorsanız bu işi en sona bırakıp uzman ekibimizden destek alabilirsiniz.)
- Öncelikle bir taslak hazırlamanız iyi olacaktır. Bu aslında içindekiler kısmında yer alacak. Birinci derece başlıklar olacaktır. Özet, Giriş ve Sonuç kısımları genellikle en son hazırlanır.
- Literatür taraması en önemli kısımlardan biridir. Bu konuda yapılacak atıflar ve bunların nasıl yorumlanacağı oldukça önemlidir. Bu nedenle kaynakların düzenli bir şekilde arşivlenmesi de önemlidir.
- Derece ve daha alt başlıkları belirlemeye çalışın ve konuların size göre daha kolay olanlarından yazmaya başlayın. Bu şekilde ilerlediğinizi görecek ve başarılı olduğunuz hissedeceksiniz.
- En kolay olacak bölüm yaptığınız araştırmaları anlatacağınız uygulama kısmı olacaktır. Çalışmanızdan eminseniz bunu büyük bir hızla yapacaksınızdır.
- Sonuç bölümü yazılabilir. Bu bölüm, araştırma metninin son kısmıdır. Girişte belirtilen amaç doğrultusunda araştırmadan elde edilen bulgular veya sonuçlar ortaya konulur ve yorumlanır. Bu ise sadece analiz sonuçları ve bulguların tekrarlanması şeklinde olmayıp, araştırma sonuçlarının ve bulguların katkısının (teorik, metodolojik, uygulama) da ifade edilmesi şeklinde olmalıdır. Araştırma sonuçları hangi alanla ilgili ise bu sonuçların o alana ne şekilde fayda ve katkı sağlayacağı açık bir şekilde ortaya konmalıdır. Araştırmacı, sonuç kısmında araştırma bulguları doğrultusunda, çeşitli öneriler de getirebilir.
Sonuç Bölümü
Sonuç Bölümünün başlığı üç ayrı şekilde ifade edilebilir.
-Sonuç
-Sonuç ve Öneriler
-Sonuç ve Değerlendirme
- Neredeyse bitti sayılır. Giriş bölümünü yazabilirsiniz. Giriş bölümünde konuyla ilgili kısa bir girişten sonra çalışmanın konusu, önemi, amacı ve yöntemi açıkça ifade edilmesi gerekmektedir. Araştırma süresince izlenen yöntem ve araştırmada karşılaşılan sınırlamalar ile tezin içeriği özetlenir.
- Eksik kısımlar; özet, önsöz, şekiller listesi vs. bölümler tamamlanır.
- Tezinizi muhakkak birkaç defa okuyun ve başkalarına okutun ve bu kişilerin tavsiyelerini alın. Hocanızdan veya jürinizden eleştiri almaktansa yakın arkadaşlarınızın acı sözlerini dinlemek daha iyi olacaktır.
6. Tez düzenleme
Format hataları her zaman olacaktır. Tezini kontrol edecek ayrı bir birim veya görevli varsa bu durum birkaç defa çalışmanızı bastırmanıza da sebep olabilir. Kafanıza takmanıza gerek yok. Önemli olan danışman hocanızın ve jürinizin sizi ve tezini kabul etmesidir. Yani tez savunmasıdır.
7. Tez savunması
Tez savunmanızı geçtiniz. Tebrikler. Arkanıza yaslanın ve keyfini sürün hayatın. Geriye sadece format düzeltmesi kalıyor. Kısa sürede bitecek bu işi kendiniz de yapabilirsiniz veya uğraşmak istemiyorsanız bizden destek de alabilirsiniz. Ancak bu aşamada bir tavsiyemiz şu olacaktır; onay sayfasını jürinizde yer alan hocalara imzalatmaya gittiğinizde fazladan birkaç onay sayfası alıp bunları da hocalara imzalatın. Daha sonra ciltlenmiş tezde bir hata çıkarsa aynı onay sayfasını tekrar çıktı almanız ve hocalara imzalatmanız gerekmeyecektir. Hocaları tekrar arama ve bulma sorunu yaşamaktan kurtulursunuz.
Maddeler halinde yazdığımız bu tavsiyeleri tecrübeler sonucu size sunuyoruz. Başta da söylediğimiz gibi herkesin kendine göre takip ettiği bir yol olabilir. Umarız bu tecrübeler size faydalı olur. ez yazım sürecinde dikkat edilmesi gereken püf noktaları yazısını paylaşmanızı rica ederiz.